Ewangelicki kościół w Czernicy

Ryc. z 2 poł. XVIII w.

Właścicielem czernickich dóbr od 1714 roku aż do śmierci w 1748 był Christoph Ferdinand von Glaubitz, protestant oczywiście. Gdy tylko Fryderyk II Hohenzollern zajął Śląsk w 1741 r, mieszkańcy Czernicy  wystąpili do króla o prawo budowy kościoła.  Pod petycją, wysłaną 11 lutego 1741 r.  podpisał się von Glaubitz oraz mieszkańcy Czernicy i Płoszczyny: David Binner, Johann Christian Klemm, Christian Ketzler, Christoph Schneider i kapitan  Gottlieb Miller. Zezwolenie przyszło 9 marca 1742 r.  Początkowo urządzono salę modlitw w długiej sali czernickiego zamku - tej samej gdzie wiek wcześniej toczyła się słynna dysputa teologiczna. Tu pierwsze kazanie - 22 kwietnia 1742 r.-  wygłosił  Johann Gottfried Hensel kaznodzieja z Nowej Wsi Grodziskiej. Rok później podjęto budowę świątyni. Kamień węgielny położono 15.V.1743 r.,   odbiór budynku  nastąpił w 1 dzień adwentu 1744 r. - dokonał go M. Christian Kahl z Jeleniej Góry. Budowę prowadził  mistrz murarski Schubert z Maciejowej i mistrz ciesielski Johan Christoph Stumpe z Płoszczyny.

kościół w pocz. XX w.

Wzniesiono spory budynek na rzucie ośmioboku, nakryty stromym, wielospadowym dachem krytym gontem, w dolnej części połaci rozczłonkowanym małymi lukarnami pod daszkami dwuspadowymi. Otynkowane ściany przeprute były wysokimi, okrągłołucznie zamkniętymi oknami. Jednoprzestrzenne wnętrze obiegały dwie kondygnacje empor wspartych na drewnianych kolumnach.  Na cele budowy, wyposażenia i funkcjonowania kościoła powołano fundację, w znacznym stopniu wspieraną przez von Glaubitza oraz przez mieszkańców - proporcjonalnie do ich stanu posiadania.

 I tak: 

- ambonę sfinansowali: gospodarz  Christoph Kohlt z Czernicy Dolnej oraz producent słodu i piwowar - Gottlieb Gottschling, 

- konfesjonał - rzeźnik i urzędnik sądowy David Binner, 

- chrzcielnicę - piekarz Gottlieb Stumpe, 

- pierwsze organy - Christoph Burghard, kucharz dworski. 

Młynarz Gottlob Gebauer ufundował szklane żyrandole, jeden żyrandol mosiężny - Gottfried Järschke z Płoszczyny, drugi mały, pod chórem - Anna Rosina Gottschling. Dekoracje ambony wykonano z fundacji rzeźnika Caspera Binnera  z Czernicy, biblia norymberska na ołtarzu sfinansowana została przez trzy osoby z Płoszczyny: pani M. Baumert, państwo  G. i A. M. Speer.   

Fundacja miała znacznie szersze cele, wśród których istotne było również wspieranie ubogich rodzin ewangelickich, zwłaszcza dzieci i tu w dużej mierze środki finansowe płynęły od żony i córki von Glaubitza. W 1767 r. zakupiono nowe, szesnastogłosowe organy, potem zamieniono wystrój  ambony i baptysterium. W 1770 roku Zygmunt Schulze z Płoszczyny podarował plac, na którym zbudowano szkołę ewangelicką. Nadal płynęły dary na rzecz kościoła: cynowy krucyfiks na ołtarz główny od Christiana Schulze, dzbanek do komunii świętej ze złoconego srebra od producenta słodu i piwowara - mistrza Gottlieba Gottschlinga, świeczniki cynowe od Georga Friedricha Rüffera,  nowa Kirchenagenda - cokolwiek to znaczy - od rzeźnika i właściciela karczmy sądowej w Płoszczynie - Gottfrieda Wernera oraz  tkaniny jedwabne ze srebrnymi  frędzlami wykonane  przez młode dziewczyny z Płoszczyny. W 50-tą rocznicę powstania kościoła - w 1792 r. kaznodzieja Ernst Lebrecht Traugott   zawezwał mieszkańców do wsparcia fundacji. Pojawiły się nowe dary. Portret trzeciego pastora - Christiana Benjamina Pinzgera od właściciela karczmy sądowej w Płoszczynie, kolejny szklany żyrandol ufundowany przez młodzież Czernicy, przykrywa chrzcielnicy i cynowa misa w jej środku - od dzieci ze szkoły w Czernicy, para leśnych rogów (???) od Ch. Benjamina Schulze Młodszego z Płoszczyny oraz - od młodzieży ze wsi -  dubeltowa flaga jedwabna i para trąbek, sześć kinkietów ściennych z lusterkiem - od młodzieży ze Strzyżowca, dwa lustrzane kinkiety od nieznanego z nazwiska rodzeństwa. 

Po bezpotomnej śmierci kantora Zahna, jego majątek przeszedł w ręce kościelnej fundacji i stanowił podstawę finansowania budowy wieży. Kamień węgielny pod jej budowę położono 24 kwietnia 1910 r., budowę zakończono na adwent tegoż roku,  1 października zawieszono trzy dzwony, z których dwa oddano później na cele wojenne. W 1911 roku kościół gruntownie przebudowano. Około 1922 r. zawieszono drugi dzwon - stalowy. W wyposażeniu kościoła znajdowały się również portrety kolejnych, bardziej zasłużonych pastorów:                                              - Johann Gottfried Hensel (1742-1771)
- Christian Benjamin Pinzger (1781-1788)
- Ernst Leberecht Traugott Pinzger - brat poprzedniego pastora (1789-1808)
- Samuel Gottlob Mehwald (1809-1833)
- Gustav Matthäus Schweyer (1835-1878)
- Friedrich Peter (1901-1934) 

Po wojnie kościół opuszczony przez wyznawców stał pusty, ulegając degradacji, jak spora cześć ewangelickich budowli. W związku z tym,ze groził zawaleniem konserwator wojewódzki zezwolił na jego rozebranie -  w 2002 r. Pozostała wieża na rzucie kwadratu, z galeryjką  w ostatniej kondygnacji zwieńczona hełmem z sygnaturką. Pojechałam tam w 80-tych latach z przyjaciółmi, którzy robili dokumentację kościoła. Budynek, mimo fatalnego stanu zachowania, była bardzo piękny, na tyle że zapragnęli go kupić, wyremontować i w nim zamieszkać.  Nie na nasze kieszenie jednak takie rzeczy.

wg Doris Baumert, Die evangelische Kirche in Langenau, maj 2004

zdjęcia ze strony:  http://dolny-slask.org.pl/833578,foto.html?idEntity=511668 

oraz:   http://www.doris-baumert.de/Dokumente/langenau_ev_kirche.htm